Tại sao bạn dễ say tàu xe ? Tổng quan thuốc chống say xe !

Khi bạn đang trong một vật thể chuyển động lặp đi lặp lại liên tục như: đu quay, dập dềnh khi xe đi vào ổ gà, xe dừng đỗ vào bến và lại khởi hành liên tục, tàu thuyền dập dềnh lên xuống khi gặp sóng, lúc này bạn sẽ dễ gặp tình trạng say xe – Hay tổng quát hơn là: Say do chuyển động (Motion Sickness).

Trong các cử động lặp đi lặp lại liên tục này, tín hiệu từ mắt và tai trong gửi về não không đồng nhất. Biến thiên cử động quá nhanh dẫn tới rối loạn tín hiệu gửi về não, não không xử lý kịp thông tin nhận về gây nên hiện tượng choáng váng, chóng mặt, nôn nao trong người.

Tai là cơ quan giúp cảm nhận âm thanh. Cấu tạo của tai gồm 3 phần chính: tai ngoài, tai giữa và tai trong. Trong tai có các thụ cảm thể đặc biệt chuyển năng lượng của âm thanh thành các xung điện để truyền về khu thính giác trong não bộ.

Cảm giác thăng bằng của cơ thể được phụ trách bởi bộ máy tiền đình nằm ở khu vực tai trong. Khi di chuyển để giữ được thăng bằng tốt, cơ thể cần dẫn các tín hiệu vị trí, tư thế gửi tới tiền đình để chuyển đổi thành thông tin dưới dạng xung điện về não phân tích. Từ đó, não gửi về các kết quả thay đổi vận động cơ phù hợp đáp ứng trạng thái thăng bằng tốt cho cơ thể.

Tiền đình kém (rối loạn tiền đình) 

Tiền đình kém là tên dân giã của thuật ngữ Rối loạn tiền đình. Rối loạn tiền đình vốn dĩ chỉ các triệu chứng gây ra do chức năng tiền đình rối loạn. Lúc này khả năng phân tích, đánh giá các cử động, chuyển động của cơ thể thiếu nhạy bén, chậm chạp, sai lệch dẫn đến cơ thể có khả năng thăng bằng kém, dễ choáng vàng, hay nôn nao, hoa mắt, ù tai, đi lảo đảo.

Người có tiền đình kém vốn dĩ khả năng chịu đựng với các dao động, di chuyển đi lại đã kém, khi đi tàu xe, rất dễ gặp tình trạng say xe (do di chuyển – motion sickness).

Hiện nay có 2 nhóm thuốc chính chống say tàu xe:  – Thuốc kháng histamin: Hoạt chất: cyclizine, dimenhydrinate, diphenhydramine, meclizine, promethazine, … – Thuốc kháng cholinergic: miếng dán scopolamine.

2.1. Thuốc kháng histamin H1

Đây là các thuốc kháng histamin H1 thuộc thế hệ 1:

– Thuốc có khả năng đi qua hàng rào máu não tới gắn với các receptor tại hệ thần kinh trung ương.

– Thuốc đem lại các công dụng: Chống nôn, chống chóng mặt, an thần

– Tác dụng phụ: Gây cảm giác buồn ngủ, ngủ gật gù

– Lưu ý: Thời gian có hiệu lực ngắn, chỉ dùng giảm say xe trong thời gian ngắn

Cholinergic (hệ thần kinh thực vật thuộc nhóm Phó giao cảm) phụ trách dẫn truyền phản xạ thần kinh gửi về từ các tạng và mạch máu lên trung ương và trả về các kết quả đáp ứng.

Thuốc kháng cholinergic là các nhóm thuốc ức chế dẫn truyền acetylcholine và tiếp nhận thông tin dẫn truyền thần kinh trong hệ thần kinh Phó Giao cảm.

***

– Các thuốc kháng Cholinergic: Promethazin, scopolamin giúp giảm buồn nôn, giảm cảm giác chóng mặt do giảm dẫn truyền cảm giác lên hệ thần kinh trung ương.

– Thông thường Scopolamin được bào chế dưới dạng viên dán – thời gian tác dụng kéo dài 72 h (tương đương 3 ngày) – phù hợp với di chuyển xa, lâu ngày.

– Lưu ý: Không lạm dụng, không dùng quá liều.

– Đối với đi ô tô hoặc xe bus: Ngồi ở đầu xe – Nhằm hạn chế di chuyển dập dềnh lặp đi lặp lại.