Thiếu máu là gì? Có phải cứ thiếu máu sẽ bổ sung sắt?

Thiếu máu là gì? Có phải cứ thiếu máu sẽ bổ sung sắt? Gần đây có rất nhiều quan niệm sai lầm về thiếu máu và bổ sung sắt, bài viết sau đây sẽ đưa một góc nhìn tổng quan nhất về thiếu máu và trường hợp nào cần bổ sung sắt.

—-

Mục lục bài viết

1. Thiếu máu là gì?

Ghi chú:

Red Blood Cell: Tế bào hồng cầu

White Blood Cell: Tế bào bạch cầu

—–

Thiếu máu là gì?

Thiếu máu là danh từ chỉ hậu quả giảm khả năng vận chuyển oxy trong máu do giảm số lượng hồng cầu và/ hoặc số lượng hemoglobin trong máu.

– Hồng cầu (red blood cell) là một loại tế bào máu có màu đỏ đặc trưng, đảm nhiệm vai trò vận chuyển oxy qua thành phần hemoglobin.

*** Ghi chú: Trong hồng cầu được cấu tạo bởi nhiều cấu trúc hemoglobin tạo thành, Hemoglobin lại được gộp từ 2 thành phần chính: Nhân heme và chuỗi Globin. Globin là chuỗi acid amin đặc hiệu tạo nên bộ khung chính của hồng cầu, có 2 dạng chuỗi globin: chuỗi alpha và chuỗi beta. Nhân heme được tạo nên bởi vòng porphyrin và ion sắt II.

– Hemoglobin (huyết sắc tố) gồm 2 thành phần chính: nhân hem và globin.

Nhân Hem tạo sắc tố màu đỏ gồm 4 vòng porphyrin và 1 ion Sắt (Fe2+) ở giữa.

Một hemoglobin có 4 nhân Hem, 4 chuỗi Globin (các chuỗi protein chia 2 loại: 2 chuỗi alpha, 2 chuỗi beta).

Hemoglobin là thành phần chính giúp hồng cầu vận chuyển oxy trong máu.

2. Phân loại thiếu máu:

Tổng hợp các hình thức phân loại thiếu máu:

– Phân loại theo kích thước hồng cầu

– Phân loại theo nguyên nhân thiếu máu

a) Phân loại thiếu máu theo kích thước của hồng cầu:

– Thiếu máu hồng cầu nhỏ: hồng cầu bị phồng 2 mặt dạng hình cầu, khó biến dạng khi đi qua vị trí mao mạch nhỏ, dễ vỡ, tan, do rối loạn gen di truyền cấu trúc màng.

– Thiếu máu hồng cầu khổng lồ, bầu dục: hồng cầu dễ vỡ do kích thước lớn, không thể đi qua vị trí mao mạch nhỏ.

– Thiếu máu hồng cầu kích thước bình thường: bản thân các enzym bên trong hồng cầu: thiếu Glutathione, thiếu enzym G6PD (glucose 6 Phosphat dehydrogenase) – hồng cầu dễ bị tấn công bởi các chất oxy hóa cao trong máu, thiếu enzym PK (Pyruvat kinase) – thiếu năng lượng ATP cho tế bào hồng cầu.

*** Ghi chú: Để hấp thu glucose trong hồng cầu tạo năng lượng ATP cần có quá trình chuyển hóa của men G6PD. Phản ứng này đồng thời tạo NAPDH cho phép chuyển Glutathione từ dạng oxy hóa (GSSG) thành glutathione dạng khử (GSH), tăng khả năng bảo vệ hồng cầu trước các tác nhân oxy hóa mạnh. Khi thiếu enzym G6PD sẽ dẫn đến thiếu đi quá trình tái sản xuất Glutathione GSH.

– Thiếu máu do sai khác trong tế bào hồng cầu: sai khác trong cấu trúc axit amin cấu thành nên chuỗi globin của hồng cầu:

+ Hồng cầu hình liềm,

+ Thalassemia: đột biến gen tổng hợp thiếu chuỗi globin – sai khác cấu trúc hồng cầu – vỡ hồng cầu. Có 2 loại Thalassemia: alpha và beta.

*** Ghi chú: Hồng cầu hình liềm – Tan máu Thalassemia là trạng thái cấu trúc hồng cầu thiếu đi các chuỗi globin dạng alpha hoặc beta trong cấu trúc. Mất đi cấu trúc cân bằng vốn có, hồng cầu chuyển sang hình dạng lưỡi liềm, dễ bị phá vỡ tạo tình trạng tan máu.

b) Phân loại thiếu máu do nguyên nhân:

– Thiếu máu do thiếu nguyên liệu sản xuất hồng cầu:

Thiếu sắt
Thiếu axit amin, protid
Thiếu vitamin (Vitamin C cần cho sự hấp thu sắt; vitamin B2, B6 tham gia tổng hợp Hb; vitamin B12 và acid folic tham gia tổng hợp acid nucleic.)

– Thiếu máu do suy giảm chức năng tủy xương:

Thường gặp trong trường hợp cốt hóa tủy xương, suy tủy do ngộ độc hóa chất
Thiếu erythroporietin, hormon sản sinh hồng cầu.

– Thiếu máu do mất máu:

Chấn thương
Sau phẫu thuật
Sau sinh nở
Sau chu kỳ kinh nguyệt kéo dài,

– Thiếu máu do tan máu:

Do truyền nhầm nhóm máu, do không tương thích nhóm máu mẹ và nhóm máu thai nhi, …
Do hóa chất, thuốc : như nhóm thuốc chứa phenol, chì, asen, quinin, sulfamid, nấm độc, nọc rắn.
Do ký sinh trùng sốt rét, vi khuẩn:liên cầu, tụ cầu, phế cầu, virus
Do va chạm vật lý: chấn thương, sau bỏng nặng.

3. Khi nào thiếu máu cần bổ sung sắt?

Chúng ta lưu ý rằng, bất kể kết luận thiếu máu nào sẽ chỉ được bổ sung sắt khi các xét nghiệm sinh hóa cho thấy hàm lượng sắt trong máu giảm, hay còn được gọi là: Thiếu máu do thiếu sắt.

Không tùy tiện bổ sung sắt khi nghi ngờ thiếu máu nhưng chưa xác định rõ nguyên nhân.

Chỉ bổ sung sắt khi thiếu máu do thiếu sắt. Kết quả hóa sinh có nồng độ sắt suy giảm kèm với nồng độ hồng cầu hoặc hemoglobin giảm.

Các trường hợp thiếu máu do thiếu sắt : – Nên bổ sung sắt.

Hơn 30-40 % phụ nữ trong thời gian mang thai gặp tình trạng thiếu sắt. Và đa phần 50% trẻ trong độ tuổi vị thành niên Việt Nam cũng thiếu sắt.

Nhóm đối tượng thiếu sắt từ chế độ ăn thiếu dinh dưỡng: trẻ em biếng ăn, người ăn kiêng, người ăn chay,
Nhóm đối tượng thiếu sắt do giảm hấp thu: người già hấp thu kém, người phẫu thuật và cắt bỏ dạ dày, người cắt một phần ruột, người vừa ăn vừa hấp thụ: trà (tanin).
Nhóm đối tượng nhu cầu sắt tăng cao do tăng nhu cầu vận chuyển oxy và hình thành tế bào mới: phụ nữ mang thai, người đang trong giai đoạn phát triển, người sau chấn thương cần hồi phục, phụ nữ tiền mãn kinh
Nhóm đối tượng mất máu cấp và mãn tính (giun, trĩ, xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết sinh dục, chảy máu cam thường xuyên, …)

—-

SẢN PHẨM THAM KHẢO: FERROLA – SẮT VIÊN BAO TAN TRONG RUỘT TỪ ĐỨC.

Ferrola bổ sung sắt và axit Folic cho cơ thể, nhập khẩu chính hãng từ Đức.

* Viên bao tan trong ruột, công thức tối ưu giúp phân ly tối đa ion sắt hấp thu vào ruột (bao tan trong ruột bảo vệ sắt, bổ sung kèm Vitamin C tăng tính tan và khả năng phân ly).

* Ferrola bổ sung 0,8 mg acid Folic, giúp đưa hàm lượng cao đảm bảo khả năng tối ưu nhu cầu folic trong giai đoạn cần tăng trưởng số lượng tế bào mới.

* Sản phẩm viên nhỏ, dễ uống, không có vị tanh của sắt, phù hợp với mọi đối tượng: người trưởng thành và trẻ nhỏ.

* Hạn chế tối đa tác dụng phụ khi bổ sung sắt (Giảm kích ứng tiêu hóa, giảm cảm giác nóng rát dạ dày, giảm táo bón khi sử dụng),

Hotline: 024.6680.8686.