1. Lịch sử hàng nghìn năm của Giảo cổ lam

Từ xa xưa, Giảo cổ lam đã được các triều đại phong kiến Trung Hoa sử dụng để tăng cường sức khoẻ, kéo dài tuổi thọ và làm đẹp. Cây này cũng được vua Tần Thủy Hoàng sử dụng với mong muốn trường sinh bất lão nên còn gọi Giảo cổ lam là cỏ Trường thọ.  

Nhiều năm sau đó, cây này đã được Y học dân gian Trung Hoa dùng để chữa chứng đi tiểu ra máu, chống viêm, chống phù nề ở họng, cổ và làm tiêu khối u… 

Về sau, người ta còn nhận thấy sử dụng Giảo cổ lam còn làm giảm bớt các chứng của bệnh tăng huyết áp, đau nửa đầu, mất ngủ, đái tháo đường và béo phì … Đặc biệt là tác dụng hạ mỡ máu của Giảo cổ lam. Kể từ đó, vị dược liệu này đã được ghi chép một các đầy đủ và chính thống trong cuốn “ Từ điển cây thuốc “của Trung Quốc làm tài liệu tra cứu khi sử dụng dược liệu để điều trị bệnh.

2. Thành phần hóa học có khả năng hỗ trợ hạ mỡ máu

Saponin: Trong Giảo cổ lam có chứa hơn 100 loại saponin cấu trúc triterpenoid kiểu Dammaran (gồm 4 vòng và một mạch nhánh), gọi chung là các gypenosids 

Trong đó có 

• 4 saponin có giống cấu trúc giống hệt saponin trong nhân sâm.
• 11 saponin có cấu trúc tương tự như saponin trong nhân sâm.

Chính những thành phần này đã mang lại cho giảo cổ lam nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe. Đặc biệt với công dụng hạ mỡ máu.

3. Cơ chế hạ mỡ máu của Saponin trong Giảo cổ lam

3.1 Saponin trong Giảo cổ lam điều chỉnh sự thèm ăn, cải thiện tình trạng béo phì, hạ mỡ máu.

• Cơ chế điều chỉnh sự thèm ăn

Tác dụng của saponin đối với sự thèm ăn chủ yếu được nhận thấy thông qua việc điều chỉnh trung tâm thèm ăn, tiết hormone và nhu động ruột. 

• Cơ chế cải thiện tình trạng béo phì

Dẫn xuất của Saponin có trong Giảo cổ lam là Damulin A và B đã kích hoạt protein kinase hoạt hóa AMP (AMPK là enzym có chức năng điều hoà chuyển hoá năng lượng cho cơ thể). Nhờ đó, Damulin A và B kích thích đáng kể quá trình oxy hóa chất béo, ức chế quá trình tổng hợp lipid và hấp thụ glucose thông qua hoạt hóa AMPK. 

Tài liệu tham khảo

Heat-processed Gynostemma pentaphyllum extract improves obesity in ob/ob mice by activating AMP-activated protein kinase

3.2 Saponin trong Giảo cổ lam điều hoà hoạt động của thể hoạt hóa peroxisome (PPAR)

PPAR tham gia vào quá trình chuyển hóa axit béo và tạo tế bào mỡ. Đặc biệt, hoạt động của các PPAR được tác động ở tất cả các mô mỡ. Chính vì thế, khi Saponin trong Giảo cổ lam điều chỉnh hoạt động của PPAR sẽ điều hoà được quá trình oxy hóa axit béo và tân tạo tế bào mỡ.

3.3 Saponin kích hoạt protein liên kết CCAAT/enhancer (C/EBP)

C/EBP là một trong những yếu tố phiên mã thiết yếu điều chỉnh sự phát triển và biệt hóa của tế bào mỡ và có thể điều chỉnh quá trình tạo mỡ. Saponin trong Giảo cổ lam kích hoạt C/EBP, do đó, có thể ức chế quá trình tạo mỡ và giảm tích tụ lipid trong tế bào mỡ.

Tài liệu tham khảo

Heat-Killed Enterococcus faecalis Prevents Adipogenesis and High Fat Diet-Induced Obesity by Inhibition of Lipid Accumulation through Inhibiting C/EBP-α and PPAR-γ in the Insulin Si

Effects of Saponins on Lipid Metabolism: The Gut–Liver Axis Plays a Key Rolegnaling Pathway

3.4 Saponin trong Giảo cổ lam điều hoà protein liên kết yếu tố điều hòa sterol (SREBP)

Saponin trong Giảo cổ lam có khả năng điều hoà, kích hoạt SREBP – một nhóm các yếu tố phiên mã đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều hòa quá trình chuyển hóa cholesterol.

Có 3 loại SREBP chính:

SREBP-1a: Chủ yếu điều hòa quá trình tổng hợp axit béo.

SREBP-1c: Chủ yếu điều hòa quá trình tổng hợp cholesterol.

SREBP-2: Chủ yếu điều hòa quá trình tổng hợp và hấp thu cholesterol.

Vì vậy, khả năng kích hoạt SREBP của Giảo cổ lam giúp điều hoà quá trình tổng hợp các acid béo và cholesterol. 

Tổng hợp:

Nhờ các cơ chế trên, Giảo cổ lam là có khả năng ức chế quá trình tổng hợp, giảm hấp thu và kích thích chuyển hoá chất béo trong cơ thể. Do đó, Giảo cổ lam có khả năng hạ mỡ máu.

Tài liệu tham khảo

Effects of Saponins on Lipid Metabolism: The Gut–Liver Axis Plays a Key Role

4. Nghiên cứu chứng minh cơ chế tác động của giảo cổ lam lên mỡ máu

4.1 Tác dụng chống béo phì của chiết xuất Giảo cổ lam (actiponin): Một thử nghiệm ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng giả dược

Do các tác dụng phụ có hại tiềm ẩn của các thuốc chống béo phì nên việc tìm kiếm một loại thuốc, hoạt chất có có khả năng hạ mỡ máu, giảm béo phì là việc cần thiết.

Giảo cổ lam có nguồn gốc và được sử dụng rộng rãi ở các nước châu Á bao gồm Hàn Quốc, Trung Quốc và Nhật Bản như một loại thuốc truyền thống hoặc trà. Tổng chiết xuất hoặc saponin từ loại cây này đã được chứng minh là có nhiều tác dụng có lợi như giảm cholesterol và lượng đường trong máu, tăng cường khả năng miễn dịch và ức chế sự phát triển của ung thư.

Mục tiêu của nghiên cứu là ghi nhận tác dụng của việc bổ sung Giảo cổ lam trong 12 tuần đối với thành phần mỡ cơ thể (đặc biệt là mỡ bụng) ở những người Hàn Quốc béo phì tham gia bằng cách sử dụng giao thức ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng giả dược.

Tổng có 80 người tham gia vào thử nghiệm, được chia thành 2 nhóm:

• Nhóm bổ sung Giảo cổ lam 450mg/ngày (n  = 40) 
• Nhóm giả dược 450mg/ngày (n  = 40)

Trong thời gian can thiệp 12 tuần, những người tham gia được yêu cầu tiếp tục chế độ ăn uống thông thường của họ và không dùng bất kỳ thực phẩm chức năng hoặc thực phẩm bổ sung nào khác. Và sẽ được được yêu cầu đến phòng khám một lần trong mỗi 4 tuần (tuần thứ 0, 4, 8 và 12 của thời gian nghiên cứu).

Đánh giá kết quả:

Những thay đổi về mỡ bụng (tổng lượng mỡ bụng, mỡ nội tạng bụng và mỡ dưới da bụng) trước và sau thời gian can thiệp 12 tuần đã được phân tích có xu hướng giảm ở nhóm actiponin.

Thông số chuyển hóa lipid

Những thay đổi trong các thông số chuyển hóa lipid (nồng độ cholesterol toàn phần, triglyceride, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, axit béo tự do, apo AI và apo B trong huyết thanh) trong giai đoạn can thiệp kéo dài 4, 8 và 12 tuần cho thấy nồng độ cholesterol toàn phần, triglyceride, HDL-cholesterol và LDL-cholesterol có xu hướng giảm ở nhóm actiponin.

Kết luận:

Giảo cổ lam có khả năng giảm béo và hạ mỡ máu.

Tài liệu tham khảo

Antiobesity effect of Gynostemma pentaphyllum extract (actiponin): A randomized, double-blind, placebo-controlled trial

4.2 Giảo cổ lam giúp làm giảm cholesterol trong máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch. 

Những đánh giá bước đầu về tác dụng làm giảm cholesterol-máu đã được tác giả Phạm Thanh Kỳ công bố trên Tạp chí Dược liệu năm 1999 với nghiên cứu: 

• Đối tượng nghiên cứu: chuột, đã gây rối loạn mỡ máu bằng cách cho chuột ăn chất giàu lipid
• Đánh giá kết quả: chuột uống Giảo cổ lam trong 30 ngày làm giảm cholesterol toàn phần 71% so với nhóm không sử dụng dược liệu này.
• Kết quả: Giảo cổ lam có khả năng hạ lipid máu.

Một nghiên cứu khác của tác giả Samer Megalli ở Đại học Sydney (2005) cũng đánh giá về tác dụng làm hạ mỡ máu 

• Đối tượng nghiên cứu: chuột béo phì mắc bệnh tiểu đường Zucker được uống chiết xuất Giảo cổ làm với liều 250 mg/kg/ngày
• Đánh giá kết quả: Sau khi điều trị trong 4 ngày,Giảo cổ lam đã làm giảm triglyceride (33%), cholesterol toàn phần (13%) và mức cholesterol lipoprotein tỷ trọng thấp (33%).
• Kết quả: Nghiên cứu cho thấy tác dụng hạ lipid máu ở Giảo cổ lam

Tài liệu tham khảo

Trong một thử nghiệm chống béo phì: liều dùng 225 mg, uống 2 lần/ngày trong 12 tuần.

Bên cạnh đó, để đạt hiệu quả tốt nhất, nên kết hợp việc sử dụng giảo cổ lam với chế độ ăn uống lành mạnh, giàu rau xanh, trái cây và hạn chế chất béo, đường. Bên cạnh đó, việc tập thể dục đều đặn cũng rất quan trọng.

Tài liệu tham khảo

Jiaogulan

6. Kết luận

Trong cuộc sống hiện đại với nhiều áp lực và chế độ ăn uống không lành mạnh, Giảo cổ lam được sử dụng như một giải pháp tự nhiên và an toàn để hỗ trợ giảm mỡ máu. Với cơ chế hoạt động nhẹ nhàng, Giảo cổ lam giúp cải thiện sức khỏe tim mạch một cách bền vững. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

XEM THÊM:

Ngưu tất – Giảm đau viêm, hạ mỡ máu

Lạc tiên – Vị thuốc giúp thanh nhiệt, an thần

1. Cách nhận biết cây giảo cổ lam

Chính vì được mệnh danh như Nhân sâm lá của người nghèo, giảo cổ lam thường được thu hái làm trà và thuốc dược liệu với số lượng rất lớn. Để đảm bảo hiệu quả và nhận biết đúng cây giảo cổ lam chúng ta dựa vào một số đặc điểm sau đây:

• Giảo cổ lam có thân dây leo, thon mảnh hình trụ, mềm mại, nhiều đốt tua mọc ra để bám leo lên.
• Lá thường mọc ra từ 1 cuống chung. Giảo cổ lam phổ biến nhất là loại 5 lá trên 1 cuống, giảo cổ lam 5 lá được sử dụng chính làm thuốc, có hàm lượng dược chất cao hơn. Bên cạnh đó, một số loại giảo cổ lam hiếm hơn có thể có 3 lá, 7 lá, thậm chí 9 lá.
• Lá giảo cổ lam có vị đắng nhẹ, sau đó là vị ngọt thanh ở hậu vị, mùi lá thơm. Lá có màu xanh đậm và mép nhiều răng cưa.
• Quả giảo cổ lam hình cầu nhỏ, khi chín có thể đổi thành màu nâu hoặc đen.
• Giảo cổ lam tốt nhất nên được thu hái vào mùa thu, cây trưởng thành và hàm lượng dược chất cao nhất trong năm.

2. Bộ phận dùng làm thuốc của Giảo cổ lam

Giảo cổ lam 5 lá là loại giảo cổ lam phổ biến được ưa chuộng dùng làm thuốc dược liệu. Bộ phận sử dụng làm thuốc của giảo cổ lam gồm lá và phần thân mảnh hình trụ. Hàm lượng dược chất trong lá cao hơn ở thân, tuy nhiên trong các bài thuốc, giảo cổ lam thường được phơi sấy khô thân và lá, có thể đun nước sắc như trà hàng ngày.

3. Các hoạt chất đem lại hoạt tính – Giảo cổ lam

Được ví như Nhân Sâm lá, giảo cổ lam có thành phần Saponin hàm lượng cao, cấu trúc đa dạng phức tạp, đóng vai trò quan trọng trong công dụng chính đối với sức khoẻ. Bên cạnh saponin, giảo cổ lam còn chứa các thành phần Flavonoid và vitamin, khoáng chất rất tốt cho sức khoẻ.

Saponin trong giảo cổ lam – Bí quyết vàng cho sức khoẻ

Trong giảo cổ lam được phát hiện hơn 100 loại cấu trúc saponin khác nhau, nguồn cung cấp saponin hàm lượng cao, đa dạng cấu trúc giúp công dụng của dược liệu này cũng trở nên vô cùng phong phú đối với sức khoẻ. Mỗi loại saponin khác nhau có cấu trúc và hoạt tính sinh học riêng.

Trong đó, thành phần và hàm lượng của giảo cổ lam từng vùng có thể khác nhau do điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và phương pháp chăm sóc cũng như thời điểm thu hái.

Saponin trong giảo cổ lam có cấu trúc chủ yếu là triterpenoid, gồm 4 vòng carbon và một mạch nhánh. Saponin có vị đắng đặc trưng và nổi bật đem lại một số công dụng sinh học như:

• Nâng cao khả năng miễn dịch, hỗ trợ tăng số lượng và chất lượng tế bào miễn dịch
• Giúp chống oxy hoá, bảo vệ tế bào
• Cải thiện đường huyết, duy trì đường huyết ổn định
• Giúp chống viêm
• Hỗ trợ giảm hấp thu lipid, cải thiện mỡ máu, giảm cholesterol, bảo vệ và ngăn ngừa biến chứng tim mạch
• Bảo vệ cơ thể trước các tác nhân gây hại.

Sau đây là 3 loại saponin có hàm lượng cao nhất được tìm thấy trong giảo cổ lam: 

• Gypenosides: nhóm này có cấu trúc gần tương đồng với các loại saponin có trong nhân sâm.
• Dammarane saponin: cấu trúc tương tự các loại saponin trong nhân sâm và trong tam thất.
• Oleanane saponin: hàm lượng saponin loại này thấp hơn hai loại trước.

Ngoài saponin giảo cổ lam còn chứa các hoạt chất quý khác

Flavonoid:

• Chống oxy hoá
• Giảm sưng, giảm viêm, hỗ trợ kháng khuẩn
• Hỗ trợ phục hồi và bảo vệ tim mạch.

Các vitamin và khoáng chất, các hoạt chất khác như: polyphenol cũng góp phần vào tác dụng của giảo cổ lam.

4. Công dụng của Giảo cổ lam đối với sức khoẻ

Đối với hệ tuần hoàn: 

• Ổn định huyết áp
• Giảm hấp thu và giảm rối loạn mỡ máu: giảm hấp thu các thành phần chất béo, giảm cholesterol xấu, triglycerid.
• Tăng cường tuần hoàn máu

Đối với hệ tiêu hoá: 

• Giảm triệu chứng khó tiêu, đầy hơi, táo bón
• Bảo vệ, giảm viêm loét dạ dày

Đối với hệ thần kinh 

• Giảm căng thẳng lo âu, cải thiện giấc ngủ

Đối vợi hệ nội tiết 

• Điều hoà đường huyết, giảm đường huyết trong hội chứng đái tháo đường tuýp II, giúp kiểm soát đường huyết trong máu.

Chống lão hoá 

• Giúp ngăn chặn tác động của gốc tự do, bảo vệ tế bào, làm chậm quá trình lão hoá
• Giúp da tươi trẻ, giàu năng lượng.

Dược Sĩ Việt – DSV

Sẵn sàng lắng nghe – Sẵn sàng tư vấn các vấn đề sức khỏe của bạn.

Đến từ đội ngũ Dược Sĩ giàu chuyên môn trường Đại học Dược Hà Nội.

Hotline: 024.6680.8686/ 094.8816.027